İPEK YOLU, TÜRKİYE

ViraNatura ile bu sene yine İpek Yolu hattı üzerinde Türkiye’yi karış karış gezdik. İnsanı tekrar tekrar çağıran bu rotayı yeniden görmek yine muhteşemdi.

Rotamız geçen seneki gibiydi fakat biraz daha uzundu. Nevşehir’den yola çıkıp Doğu Anadolu’yu keşfettik, oradan Karadeniz’e uzandık ve sonra Mezopotamya’nın düzlüklerine vardık. Muhteşem topraklar, muhteşem bitkiler.

Bu sene mevsim birkaç hafta sarktığı için, geçen sene karşılaştığımız bazı bitkileri ne yazık ki bu sene göremedik. Ovit Dağı’nda geçtiğimiz sene gezindiğimiz Muscari armeniacum ile dolu tarlalar, bu sene metrelerce karın altındaydı. Fakat yine de keşfedecek birçok bitki ile dolu bu topraklar, mevsim ne olursa olsun. Soğanlı bitkiler cennetinde yaşıyoruz.

Buraya yaptığım her yolculukta dağlar, yollar ve nehirler ile büyüleniyorum ve sanırım bu hayatım boyunca böyle olacak. Fakat bu yolculukta özellikle kalbimi çalan bir yer var; Munzur Vadisi. Yıllar önce, sanırım 10-12 yaşındayken bu vadiyi babamla ziyaret etmiştim ve bunca yıl sonra burayı tekrar görmek, aynı hazzı almak inanılmaz bir keyif. Bu güzel vadiden geçerken, beş metrekarelik bir alanda birçok orkide türünü dip dibe görebiliyorsunuz , Dacthiloriza, Orchis, Ophryis, Cephelanteralar gibi. Bir bozkır bitkisi olan ve lokal endemik bir tür olan Tchihatchewii isatidea ise kesinlikle vadinin yıldızıydı. Aynı bölgede yıllar önce resmini yaptığım Paeonia mascula yı da görme şansını da yakaladık.

Bu gezi her açıdan benim için geçmişe yolculuk gibiydi. Gezinin ilk gününde Iris sprengeri görme umuduyla Aksaray’a gittik ve bu endemik bitki, bütün görkemiyle Hasan Dağı’nın yamaçlarında çiçekteydi. Doğal ortamında ilk kez görme fırsatı elde ettiğim bu bitkiyi 2017’de Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’nde görmüş ve resmini yapmıştım. Dolayısıyla ne kadar heyecanlandığımı tahmin edebilirsiniz. I. sprengeri resmi yakında çıkacak olan Botanical Illustration From Life kitabımda da yer alıyor ve bu güzelliği nasıl çizip resmettiğimi adım adım anlattım kitapta. 

I. sprengeri’ nin illüstrasyonunu galerimde görebilirsiniz ve yakında çıkacak olan kitabımla ilgili gelişmeleri de buradan okuyabilirsiniz.
 
Yolda karşımıza çıkan bir diğer bitki Gundelia tournefortii idi. Hemen yanı başında inanılmaz başka bitkilerle çevrelendiği için, grubun ilgisini pek çekmedi, ama benim kalbimi aldı. 2013 yılında Curtis’ Botanical Magazine için resmini yaptığımdan dolayı belki de. Yıllar önce resmini yaptığım bu bitki,  Curtis’ Botanical Magazine, Volume 30, Part 2, Temmuz 2013’te yayınlandı.

Ve tabi ki, Iris Iberia subsp. elegantissima. Eskizlerini tamamlamamın iki yıl sürdüğü ve sonunda 2018 yılında bitirip kitabımda da yer verdiğim bu güzel bitkiyle de yeniden karşılaştık. Son yıllarda sürekli karşılaşır olduk. 

Bitki bolluğu açısından hangi sene daha iyi idi, karar vermek mümkün değil, ikisinde de muhteşem bitkilerle karşılaştık. Bu sene sezon geç olduğu için, birçok bitkiyi göremedik, ama görmediğimiz birçok bitki de en güzel halleriyle heryerdeydi. Fritillaria michailovskyi mesala! Geçtiğimiz sene de gördük bu türü, ama bu sene hepimizi büyüleyecek bir bollukla, her yerdeydi! O kadar çoklardı ki aralarında gezecek boşluk bulamadık! Bu inanılmaz manzara karşısında bütün gün video ve fotoğraf çekmekten kendimi alamadım, durduramadım. 

Aynı büyülenmeyi Palandöken Dağları’nda Fritillaria alburyana’yı görünce de yaşadım. (Hangi Fritillaria türü favorim, seçmekte çok zorlansam da sanırım Fritillaria alburyana olabilir, ama Fritillaria persica’ yı görünce maraton koşucusu edasıyla tepelere tırmandığımı da eklemeliyim. Sanırım hepsine bayılıyorum.) Hemen etrafta bulunan Fritillaria caucasica ve Iris stenophylla ile devam eden fotoğraf ve video çılgınlığı bir anda telefonumun bozulmasıyla sona erdi ve o gün çektiğim her şeyi ne yazık ki kaybettim. Turun en şansız anı budur sanırım benim için. Bütün videolarımı kaybetsem de, o güçlü rüzgara bütün kuvvetiyle direnen bu bitkileri anılarıma kaydettim.

Turun bir diğer yıldızı da Iris peshmeniana ‘dır. Bütün tepeyi kaplamış, gruplar halinde büyüyen, sapsarı parlayan çiçekler… Sanırım cennet böyle bir yerdir. Kendimi kaybettiğim anlardan biridir.

İki hafta süren bu upuzun tur sonunda, gördüğüm her bitkiyi ve onlar hakkındaki hislerimi oturup tek tek yazsam bu yazıyı asla bitiremem. Zaten hayatta bazı anları anlatmak, tarif etmek çok zor olabiliyor, yazı asla yeterli gelmiyor. Belki bir gün birlikte gider görürüz :)